از سال 1401 و در نتیجۀ افزایش سرسامآور نرخ اجارهبها، خصوصاً در کلانشهرهایی مثل تهران، شاهد پدیدۀ عجیب و قابل تأملی به نام زندگی در خانههای اشتراکی شدهایم. رشد و همهگیری چنین پدیدههایی که از کلانشهرها و بهخصوص تهران شروع شده، در صورتی که ادامه داشته و به شهرهای دیگر هم برسد، چه تبعاتی خواهد داشت؟
فهرست سرتیتر مطالب در مقاله: تبعات زندگی در خانههای اشتراکی بهدلیل افزایش قیمت مسکن چیست؟
تبعات و نتایج فرهنگی، اجتماعی و خانوادگی زندگی در خانههای اشتراکی
دنیای اقتصاد، 23 خرداد 1401
راهحل مستأجران گرانی در مواجهه با تورم اجاره بها
بررسی رفتار مستاجران در بازار پرالتهاب اجاره مسکن تهران; نشان میدهد پس از «مهاجرت به شهرهای بزرگ حومه مانند کرج»; دومین واکنش گروهی از مستاجران به تب بالای اجارهبها; به شکل «اجارهنشینی مشارکتی» در بازار مسکن مشهود شده است.
مقصود از اجارهنشینی مشارکتی; سکونت دو خانوار در یک آپارتمان اجارهای; حتی در برخی محلههای گرانقیمت شهر نظیر بخشهای غیرمصرفی; واقع در مناطق یک و دو است.
هرچند در نگاه اول موضوع زندگی در خانههای اشتراکی ; بیش از هر چیز یادآور انتخاب خانههای دانشجویی یا اقامتگاههایی است که اغلب در مناطق متوسط رو به پایین تهران برای سکونت دو یا چند دانشجو; یا کسانی که با انگیزه شغلی بهطور موقت و برای مدت چند سال قصد سکونت در پایتخت را دارند، است; اما آنچه اکنون در بازار مسکن رخ میدهد; چیزی فراتر از این تعریف اجارهنشینی مشارکتی است.
بیشتر بخوانید: افزایش قیمت اجاره در تهران تا کجا ادامه دارد؟ |
بیشتر بخوانید: اجاره کانکس در تهران برای زندگی؛ رواج کانکسخوابی در نتیجه گرانی مسکن |
تفاوتهای معنادار بین نرخهای تورم اجاره، تورم مسکن و تورم عمومی
گروهی از موجران برای پیشگیری از قرار گرفتن در معرض دردسرهای ناشی از شکایت احتمالی مستاجران به شوراهای حل اختلاف بابت نقض احتمالی «تمدید اجباری با مستاجران با نرخ مشخص در سالهای بعدی»، به کلی از بازار اجاره خارج شدند. این واکنش عملا موجب سرکوب عرضه و کاهش تعداد واحد اجاری موجود در بازار شد و درنتیجه قیمت اجارهبها نیز در معرض افزایش بیش از پیش قرار گرفت.
عرشه آنلاین، 9 اسفند 1401
بیشتر بخوانید: افزایش قیمت رهن خانه تا 6 برابر؛ اجارهنشینها دستشان به کجا بند است؟ |
محلات باغ آذری، چهارراه سیروس، حوالی میدان امام حسین و ده ونک بیشترین تعداد خانههای اشتراکی را دارند; که بسیاری از آنها مربوط به مهاجران به تهران است.
هرچند در بعضی از این خانهها این موضوع پذیرفته شده است و گاهی زندگی را برای اعضای خانه راحتتر کرده; چراکه بار اقتصادی و کارهای روزمره یک خانه و خانواده بین حاضرین تقسیم میشود; اما غالب افراد دلیل این سبک زندگی را یک جبر اقتصادی میدانند.
از پشتبام خوابی تا خانههای اشتراکی
گسترش زندگی در خانههای اشتراکی
بیتالله ستاریان; استاد دانشگاه و کارشناس مسکن; به نرخ املاک اشاره کرده و میگوید: قیمت مسکن روزبهروز در حال افزایش است; و نتیجه این اتفاق مهاجرت معکوس منفی است; که بر سرخوردگی و از بین رفتن توان و قدرت زندگی در یک منطقه دلالت دارد.
مسکن بزرگترین مسئله یک خانوار است; و بیش از ۴۵ تا ۵۰ درصد محتوای سبد آنها را به خود اختصاص میدهد. وقتی خانوادهای ناتوان در تهیه این ضرورت مهم باشد; به چادرنشینی، خانههای اشتراکی و… رو میآورد.
بیشتر بخوانید: رکود بیسابقه ساخت و ساز در سال 1402؛ دورتر شدن رویای خرید خانه |
شکل جدید زندگی در خانههای اشتراکی
تعداد خانوارها نسبت به واحدهای مسکونی بیشتر شده است; و سالانه بیش از ۷۰۰ هزار ثبت ازدواج داریم.
مسکن اشتراکی پیش از اینها هم وجود داشته است. خانههایی همچون کاروانسرا با چند اتاق، آشپزخانه و سرویس بهداشتی مشترک; که خانوادهها در آن زندگی میکردند. اما امروزه این وضع در شکل جدیدش در حال گسترش است و باعث کاهش کیفیت زندگی شده است.
اگر از امسال سالی یک میلیون مسکن از آسمان بیاید و در ایران قرار بگیرد; ما ۶ سال دیگر نتیجهاش را خواهیم دید!
طرح مسکن مهر، مسکن استیجاری و… برای جامعه ما نیست; برای جوامعی است که مشکل مسکن در آنها حل شده و فقط دهکهای خیلی پایین که تعداد کمی هستند، در تهیه مسکن ناتواناند. در این شرایط دولت دست به کار میشود و با امکانات کمتری، مسکن را در اختیار آنها قرار داده و آنها را مسکن استیجاری، مسکن اجتماعی، مسکن مهر و… مینامد.
بیشتر بخوانید: مسکن ملی یا مسکن چینی؟ ارزانفروشی نفت به چه قیمت؟ |
در هیچ کجای دنیا دولت نمیتواند بیش از مقدار اندکی مسکن تولید کند.
تولید مسکن بر عهده بخش خصوصی و نیازمند جذب سرمایهگذار است. مسکن مهر بازار را آشفته کرد و باعث رکود بازار شد. قیمت مسکن با ساخت مسکن مهر مدت کوتاهی کاهش پیدا کرد. در شرایط کنونی راهکار نظارتی وجود ندارد که بتواند جلوی افزایش نرخ اجاره بها را بگیرد.
دادن تسهیلات رهن از سوی دولت: یک سم موقت
کارهای نظارتی و حمایتی صورت گرفته نمیتوانند جوابگو باشند؛ مانند دادن تسهیلات رهن از سوی دولت; که مثل یک سم موقت عمل میکند و آثار سوء خود را خواهد گذاشت.
از این تسهیلات باید بهصورت موقت برای مسائلی که برای حل کردن و پیادهسازی برنامه اصلی نیاز است، استفاده کرد; نه هنگامی که برای زمان کوتاهی بخواهید به جامعه مُسکّن بزنید و بعد از آن درد شروع شود. امروز به مستأجرها پول بیشتر بدهید; کمکم صاحبخانهها اجاره را بیشتر میکنند; بهطوری که سال بعد باید چند برابر این را بدهید که این کار اشتباهی است.
بیشتر بخوانید: جزئیات وام مسکن 550 میلیون تومانی؛ گامی دیگر در افزایش نرخ تورم! |
افزایش رهن و اجاره برای تأمین هزینههای اقتصادی است
وقتی حال اقتصاد خوب نیست و نرخ تورم روزبهروز در حال افزایش است; بهطوری که از کنترل خارج میشود، حتماً پیامدهای ناگواری برای مردم و جامعه به دنبال خواهد داشت. یکی از این پیامدها مشکل در تأمین مسکن است.
در چنین شرایطی هر فردی سعی میکند از ظرفیتهای موجود خود برای جبران هزینهها و خلأهایی که بهواسطه گرانی به او وارد شده استفاده کند; که داشتن مسکن و بالا بردن نرخ رهن و اجاره آن; نمونهای از این ظرفیتهاست.
علت ایجاد پدیده زندگی در خانههای اشتراکی
از آنجایی که مسکن یک امر ضروری و داشتن یک سرپناه نیاز اساسی برای همه مردم است; وقتی نتوانند بهتنهایی آن را تأمین کنند، به مسکنهای اشتراکی رو میآورند.
مسکن اشتراکی نکته مثبتی ندارد و تماماً پیامد منفی است. مسکن اشتراکی انتخابی بین بد و بدتر، بین چادرنشینی و بیسرپناهی است. در مسکن اشتراکی به شکل جدید، ارتباطات و نسبتها مانند گذشته وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: ارزانترین خانههای تهران برای رهن و اجاره در کدام مناطق قرار دارند؟ |
تبعات منفی زندگی در خانههای اشتراکی برای خانوادهها
آرامش و آزادی عمل انسانها در خانه اشتراکی از بین میرود.
همینطور متراژ خانه پایین میآید و ساکنان حتی اگر یک فرزند داشته باشند، اتاق مشترک پدر و مادر با فرزند پیامدهای منفی را به دنبال خواهد داشت.
بحث دیگر افزایش اختلاف و درگیری بین اعضای خانواده است. وقتی یک خانواده در محیط خیلی کوچک و مشترک زندگی میکنند، اختلاف و درگیری میان آنها افزایش مییابد و طبعاً به تحصیل فرزندان آسیب میرساند.
همچنین نداشتن ارتباط با آشنایان و صلهرحم، مسائل و مشکلاتی دیگری است که بین اعضای دو یا چند خانواده رخ میدهد.
موسوی در ادامه گفت:
مسکن اشتراکی نکته مثبتی ندارد و تماماً پیامد منفی است. وقتی فقر گسترش پیدا میکند، بر تمام ابعاد اجتماعی تأثیر میگذارد. افزایش نارضایتی مسبب خشونتهای اجتماعی است که امروزه با آن روبهرو هستیم. روی آوردن به مشروبات الکلی و مواد مخدر برای تسکین و گرایش به فحشا و سرقت و… برای تأمین نیازها، ازجمله این پیامدهای منفی است.
جمعبندی و نتیجهگیری
در طول چهار سال اخیر بازار مسکن تحت تاثیر انتظارات تورمی قرار گرفت و مادامی که التهاب در بازارهای موازی مثل ارز و سکه حاکم بود، انتظارات تورمی شکلگرفته در جامعه بلافاصله اثر خود را روی بازار مسکن نشان میداد. به دنبال افزایش قیمت مسکن ناشی از انتظارات تورمی، روند رشد اجارهبها نیز تحت تاثیر جهش مسکن سرعت بیشتری پیدا میکرد.
تنها چاره این اقتصاد درمانده، تصحیح اقتصاد کلان کشور است.
وقتی مدیریت نقدینگی نیست و در مقابل کسری بودجههای عظیمی وجود دارد و همچنین روابط اقتصاد خارجی خراب است، مشخص است که بر اقتصاد کشور و بهخصوص بازار مسکن هم تاثیر مخرب خود را خواهد داشت.