طراحی نمای ساختمان یکی از حوزه‌های اصلی کار مهندسان معمار است. نمای یک ساختمان اولین چیزی است که مشتری آن را می‌بیند، بنابراین زیبا و شکیل بودن آن بسیار حائز اهمیت است. نورپردازی نمای ساختمان ها هم در دهۀ اخیر بسیار بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اگر این نورپردازی به درستی و اصولی انجام شود، زیبایی و محبوبیت یک ساختمان را چند برابر خواهد کرد. نورپردازی اصولی کمک می‌کند ساختمان‌ها در طول شب هم زیبا به نظر برسند. در صورتی که اگر نورپردازی نباشد، در طول شب تقریباً هیچ ساختمانی به وضوح دیده نخواهد شد. بنابراین نورپردازی نمای ساختمان تأثیر به سزایی در زیبایی آن خواهد داشت.
در این مقاله قصد داریم که بعد از بیان هدف انجام نورپردازی نمای ساختمان، به انواع آن و نورپردازی‌های مناسب برای هر نوع ساختمان بپردازیم.
فهرست سر تیتر مطالب در مقالۀ: نورپردازی نمای ساختمان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
هدف از نورپردازی نمای ساختمان ها چیست؟
ممکن است به عنوان یک فرد عادی و علاقه مند، این سؤال برای شما هم پیش بیاید که اهمیت و ضرورت نورپردازی کردن نمای بیرونی ساختمان‌ها چیست؟ چرا سازندگان هزینۀ اضافی این کار را هم به هزینه‌های ساخت و ساز ساختمان اضافه می‌کنند؟ برای نورپردازی نمای ساختمان‌ها می‌توان اهداف زیادی عنوان کرد که مهم‌ترینشان عبارتند از:
- زیباسازی شهر و محله‌ها (و در نتیجه افزایش قیمت در چنین محله‌هایی)
- بالا بردن ارزش ساختمان
- تأکید بر جنبه‌های پنهان و ظریف معماری که با نورپردازی مناسب بیشتر دیده خواهند شد.
- و…
وقتی چنین خانه‌های زیبایی در سطح شهر و یک محله وجود داشته باشند، ارزش ملک در آنجا افزایش پیدا می‌کند. با افزایش تعداد ساکنان در یک محله، کسب و کارهای آن محل هم رونق خواهند یافت و به نوعی با این کار از آنها هم حمایت می‌شود.
3 سؤال مهمی که طراحان نورپردازی نمای ساختمان‌ها باید از خود بپرسند.
نورپردازی ساختمان‌ها اصول ثابت و مشخصی دارد که طراحان باید آنها را رعایت کنند. هر نورپردازی‌ای طبیعاتاً برای هر ساختمانی مناسب نیست و طراح باید لداند که قرار است نورپردازی را در چه محیطی، چه زمانی و با چه هدفی انجام دهد. این سه سؤال پرسش‌های مهمی هستند که هر طراحی باید پیش از شروع کار خود به آنها پاسخ بدهد:
چه بخش‌هایی قرار است روشن شوند؟
قرار نیست که نمای همۀ ساختمان‌های شهر نورپردازی شده باشد. در این صورت هم چشم انداز شهر زشت خواهد شد و هم اینکه تفاوت‌ها و زیبایی‌ها به چشن نخواهند آمد. حتی هدف از نورپردازی‌ها هم متفاوت است. به عنوان مثال ساختمان‌های تجاری با اهداف جلب توجه مشتریان و زیبایی نورپردازی می‌شوند. اما ساختمان‌هایی هم هستند که هدف از نورپردازی نمای آنها برجسته کردن نقاط و ظرافت‌های خاص معماری در آنهاست. به همین دلیل طراح در ابتدا باید بداند که قرار است چه ساختمانی را و با چه هدفی نورپردازی کند.
چه زمانی قرار است روشن باشند؟
سیستم‌های اتوماسیون روشنایی این امکان را فراهم می‌کنند که طراحان بتوانند دوره‌های روشنایی نورپردازی نما را کنترل و زمان بندی کنند. این کار علاوه بر اهداف حرفه‌ای، موجب صرفه جویی در مصرف انرژی نیز خواهد شد. با یک زمان بندی اصولی و دقیق برای روشن و خاموش شدن چراغ‌ها، زیبایی نمای هر ساختمانی چندین برابر خواهد شد.
روشنایی با چه چیزی و چگونه تأمین خواهد شد؟
مهندس معمار از همان ابتدا باید تصمیم بگیرد که قصد دارد برای نمای ساختمان نورپردازی در نظر بگیرد یا نه. چون این کار جزئیاتی دارد که حتماً باید از ابتدای کار برای آنها برنامه ریزی شده باشد.
در طراحی و اجرای نورپردازی نمای ساختمان به چه نکاتی باید توجه کرد؟
در زمان طراحی و اجرای نورپردازی خارجی ساختمان توجه به این نکات ضروری است:
چگونگی قرار گرفتن منبع نور
منبع تأمین کنندۀ نور در اغلب ساختمان‌ها و به دلیل شلوغ نشدن نمای بیرونی ساختمان، پنهان می‌ماند و بینندگان خارجی آن را تشخیص نخواهند داد. البته گاهی و به دلایل مشخص ممکن است منبع تأمین کنندۀ نورپردازی در معرض دید عموم باشد، اما اغلب این گونه نیست.
رنگ و میزان نور
یکی از موارد مهمی که توجه به آن در زمان نورپردازی ضروری است تعیین رنگ و شدت نوری است که قرار است برای نورپردازی ساختمان از آن استفاده شود. میزان و رنگ این نور باید زیبا، مناسب و چشم نواز باشد. آزاردهنده نبودن نوع رنگ و شدت نور برای چشم انسان‌ها بسیار مهم است. نورپردازی برای جلب توجه انسان‌ها و زیباتر کردن ساختمان استفاده می‌شود. اما اگر به گونه‌ای باشد که چشم افراد را در زمان نگاه کردن اذیت کند، آنها به این نور توجهی نخواهند کرد. به همین دلیل هم پرطرفدارترین نورهای استفاده شده در نمای ساختمان‌ها آبی و زرد ملایم و نور سفید است. این رنگ‌ها علاوه بر اینکه جلوه و ظاهر زیبایی به ساختمان‌ها می‌دهند، برای چشم انسان هم آزاردهنده نیستند.
| بیشتر بخوانید: نورپردازی در دکوراسیون داخلی چه نقشی دارد؟ |
سازگاری با محیط اطراف
نورپردازی نمای ساختمان باید با محیط و همچنین ساختمان‌های مجاور خود سازگار باشد. اگر به این موضوع در زمان ساخت و اجرا توجه نشود، ممکن است موجب ایجاد آلودگی نوری و ناهماهنگی شود. در این صورت نورپردازی کارکرد اصلی خود را از دست داده و حتی موجب زشت‌تر دیده شدن ساختمان و بنا خواهد شد.
هماهنگی متریال استفاده شده با نور
هماهنگی نوع و میزان نوری که در نمای ساختمان‌ها انجام می‌شود با نوع متریال به کار رفته برای ساخت، ضروری است. مثلاً نورپردازی ساختمان‌های مرتفع بهتر است با لامپ‌هایی که قدرت پرتاب نورشان بیشتر است انجام شود که می‌توانند نور خطی تولید کنند.
تأکید روی عناصر و بخش‌های مختلف نمای ساختمان
نمای ساختمان در تصمیم‌گیری افراد دربارۀ آن نقش به سزایی دارد. به همین جهت هم یکی از اهداف مهم نورپردازی آن باید این باشد که به گونه‌ای انجام شود تا روی بخش‌های مختلف و جزئیات نما تأکید کند.
| بیشتر بخوانید: سقف کاذب چه نقشی در معماری و دکوراسیون داخلی خانه‌ها دارد؟ |
| بیشتر بخوانید: کاشی و سرامیک چه انواعی دارند؟ آشنایی با رایج‌ترین مدل‌ها در ساختمان‌سازی |
کدام ویژگی‌های ساختمان بر نحوۀ نورپردازی آن تأثیرگذار است؟
همان طور که در قسمت قبل اشاره شد، تکنیک‌ها و شیوه‌های مختلفی برای نورپردازی نمای ساختمان‌ها وجود دارد. اما مهم است که پیش از رفتن به سراغ هر یک از این تکنیک‌ها، به بررسی این ویژگی‌ها و کم و کیف آنها در ساختمان مورد نظر خود بپردازید:
- محل قرار گرفتن بنا و ساختمان
- بررسی عناصر معماری در بنا و ارتفاع آن
- عرض ساختمان و عناصر آن
- بررسی رنگ‌های مختلفی که از آنها در ساختن بنا استفاده شده است.
- مد نظر قرار دادن جزئیات فنی مصالح موجود در نمای ساختمان
- نوع شناسی ساختمان و بررسی کاربری آن (تاریخی، تجاری، مسکونی و…)
- بررسی ویژگی‌ها، نوع و کیفیت مصالح استفاده شده برای ساخت نما
کدام ویژگی‌های ساختمان بر نحوۀ نورپردازی آن تأثیرگذار است؟
همان طور که در قسمت قبل اشاره شد، تکنیک‌ها و شیوه‌های مختلفی برای نورپردازی نمای ساختمان‌ها وجود دارد. اما مهم است که پیش از رفتن به سراغ هر یک از این تکنیک‌ها، به بررسی این ویژگی‌ها و کم و کیف آنها در ساختمان مورد نظر خود بپردازید:
- محل قرار گرفتن بنا و ساختمان
- بررسی عناصر معماری در بنا و ارتفاع آن
- عرض ساختمان و عناصر آن
- بررسی رنگ‌های مختلفی که از آنها در ساختن بنا استفاده شده است.
- مد نظر قرار دادن جزئیات فنی مصالح موجود در نمای ساختمان
- نوع شناسی ساختمان و بررسی کاربری آن (تاریخی، تجاری، مسکونی و…)
- بررسی ویژگی‌ها، نوع و کیفیت مصالح استفاده شده برای ساخت نما
| بیشتر بخوانید: ایده‌های خلاقانه برای طراحی فضای بیرونی ساختمان‌ها |
برای نورپردازی نمای ساختمان ها از چه نوع لامپ‌هایی استفاده می‌شود؟
برای نورپردازی 5 نوع از لامپ‌ها بیشتر استفاده می‌شوند که عبارتند از:
1. لامپ‌های نورافکن (پروژکتورها)
در پروژکتورهای جدید از لامپ‌های ال ای دی استفاده می‌شود و به همین دلیل هم در مقایسه با نمونه‌های قدیمی، نور بیشتر و قوی‌تری منتشر می‌کنند. از پروژکتورها معمولاً برای نورپردازی محل‌های وسیعی مثل ساختمان‌های تجاری، برج‌ها و کاخ‌ها، استادیوم‌ها و… استفاده می‌شود.
2. لامپ‌های زمینی (دفنی)
این لامپ‌ها پرکاربردترین نوع در نورپردازی نمای بیرونی ساختمان‌ها هستند. لامپ‌های زمینی همان طور که از نامشان پیداست، در زمین قرار می‌گیرند و المان‌ها و عناصر مختلف محیط و نما را برجسته خواهند کرد. نور این لامپ‌ها به شکل هاله‌ای روی محل مورد نظر می‌تابد و سایه روشن‌های جذاب و زیبایی در محل تابش خود ایجاد خواهد کرد. از این لامپ‌ها برای نورپردازی حیاط‌ها و پارکینگ‌ها و حتی فضاهای داخلی ساختمان‌ها نیز استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزایای لامپ‌های زمینی می‌توان به نور زیاد، تنوع رنگی، ماندگاری بالا و تعمیر و نگهداری مقرون به صرفه و آسان اشاره کرد.
3. ریسه‌های خطی
یکی از روش‌های مرسوم نورپردازی خارجی ساختمان‌ها، استفاده از ریسه‌های ال ای دی است. این ریسه‌ها معمولاً دور نرده‌ها، پنجره‌ها، در ورودی و… تعبیه می‌شوند. تنوع رنگ و طرح این ریسه‌ها بسیار زیاد است و برای هر سلیقه و کاربردی می‌توان از آنها استفاده کرد. این لامپ‌ها اگر به صورت اصولی انتخاب و نصب شده باشند، زیبایی ظاهری ساختمان را چندین برابر خواهند کرد. نکتۀ مهمی که در زمان نصب این ریسه‌ها باید به آن توجه داشت این است که نباید به گونه‌ای نصب شده باشند که نورشان به داخل واحدهای ساختمان بتابد.
| بیشتر بخوانید: بازدید از ملک و نکات مهمی که باید در هنگام بازدید حتماً به آنها توجه کنید. |
4. لامپ‌های وال واشر
از این لامپ‌ها معمولاً برای نورپردازی دیوارهای صاف در ساختمان‌های مرتفع استفاده می‌شود. نور این لامپ‌ها یکنواخت است و از کنار هم قرار دادن چندین لامپ کوچک ساخته می‌شوند. زاویۀ تابش نور نیز در این لامپ‌ها قابل تغییر و کنترل است و در برابر ضربه، رطوبت و اغییرات آب و هوایی مقاوم هستند. لامپ‌های وال واشر توان مصرفی پایینی دارند و با استفاده از آنها در مصرف برق هم به میزان قابل توجهی صرفه جویی خواهد شد.
5. جت لایت
جت لایت‌ها نوعی نورافکن دارای پایه هستند که روی زمین یا هر سطح دیگری نصب می‌شوند و نور را با شتاب بالا و به صورت خطی به طرف بالای نمای ساختمان می‌تابانند. این لامپ‌ها در برابر بارش باران و برف، تابش شدید نور آفتاب، تغییرات جوی ناگهانی و خوردگی مقاومت زیادی دارند.
سخن پایانی
تأمین امنیت یک ساختمان و اصولی و حرفه‌ای ساخته شدن آن همیشه در درجۀ اول اهمیت قرار دارد، اما معمولاً شرط کافی نیست. خانه یا مرکز تجاری به قصد پیدا کردن مشتری و به فروش رسیدن ساخته می‌شود و زیبایی و جذابیت ظاهری یکی از ملاک‌های مهم انتخاب افراد در زمان خرید یا اجارۀ یک ملک با کاربری‌های مختلف است. به همین منظور هم هست که معماران و سازندگان در سال‌های اخیر تأکید زیادی روی نحوۀ نورپردازی نمای ساختمان دارند.
در این مقاله سعی کردیم که تمام اطلاعات مورد نیاز برای آگاهی از کم و کیف طراحی نورپردازی نمای ساختمان‌های مختلف و معیارها و عوامل اثرگذار بر آن را به شما معرفی کنیم. امیدواریم که با مطالعۀ این مطلب پاسخ سؤالات خود را گرفته باشید.