خرید و فروش ملک یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین معامله‌هایی است که در بازار انجام می‌شود. به همین دلیل هم بسیار مهم است که به نحو کاملاً قانونی صورت بگیرد. ایجاد کد رهگیری املاک هم یکی از اقداماتی است که برای افزایش امنیت معاملات حوزۀ مسکن انجام می‌شود. تا همین چند سال پیش سامانه‌ای برای استعلام کدهای رهگیری وجود نداشت و داشتن این کد برای معاملات خرید و فروش و اجاره خانه ضروری نبود. همین مسئله موجب می‌شد که کلاهبرداران بتوانند در طول چند روز یک ملک مشخص را به چندین نفر بفروشند. این افراد بعد از معامله معمولاً از کشور خارج می‌شدند و تعداد زیادی از مالباخته‌ها بلاتکلیف می‌ماندند.
در چند سال اخیر هیچ معامله‌ای در بازار مسکن بدون کد رهگیری املاک و استعلام آن و صرفاً با توافق طرفین معامله انجام نمی‌شود. به همین دلیل ما در این مقاله قصد داریم به صورت کامل کدهای رهگیری املاک و نحوۀ دریافت و استعلام آنها را به شما معرفی کنیم. همچنین در بخش‌هایی از مقاله به مزایای مهم کدهای رهگیری و میزان اعتبار آنها نیز خواهیم پرداخت. اگر این روزها قصد خرید، فروش یا اجارۀ یک خانه را دارید، حتماً این مقاله را به دقت مطالعه کنید.
فهرست سر تیتر مطالب در مقاله: کد رهگیری املاک چیست و چه کاربردی دارد؟
کد رهگیری املاک چیست؟
معاملات مسکن به شیوۀ توافق و سنتی سال‌هاست که منسوخ شده و روش‌های نوین و قابل اعتمادتری جایگزین آن شده است. کدهای پیگیری املاک با هدف افزایش امنیت معاملات مسکن و جلوگیری از کلاهبرداری‌ها و سو استفادۀ افراد سودجو تنظیم شده‌اند. این کدها در سال 1387 از طرف دولت و به دلیل اینکه قراردادهای دستنویس و توافق‌های طرفین چندان معتبر نبود، برای بازرگانان و اصناف صادر شد. بعد از تصویب و صدور این کدها، تمام مشاوران املاک و بنگاه‌ها ملزم شدند همۀ معاملات خود اعم از اجاره، خرید و فروش را بلافاصله در سامانۀ ثبت املاک و معاملات کشور ثبت کنند. بعد از ثبت معامله، مشاوران خواهند توانست کد رهگیری مربوط به هر معامله را از سامانه دریافت کنند. خریداران و فروشندگان نیز می‌توانند با وارد کردن کد ملی و کد رهگیری خود در این سامانه، وضعیت معاملۀ خود را به آسانی پیگیری و استعلام کنند.
هدف اصلی از راه‌اندازی سامانۀ ثبت معاملات املاک و مستغلات (TMIS) شفاف سازی اطلاعات تمام معاملات در حوزۀ املاک و سامان‌دهی امور مربوط به مسکن بود. شما می‌توانید در این سامانه خدمات زیر را دریافت کنید:
- استعلام و پیگیری کد رهگیری املاک و معاملات مسکن
- اطلاعات مربوط به مشاوران املاک در 31 استان از کشور
- تعرفۀ ارائۀ خدمات در تمام بنگاه‌های املاک
- دستور العمل‌ها، فرم‌های ثبت نام و درخواست‌های صدور گواهی الکترونیکی
لازم به ذکر است که کدهای رهگیری املاک 13 رقمی هستند و از طریق پیامک هم برای خریداران و هم فروشندگان ارسال خوهند شد. توجه داشته باشید که در حال حاضر اگر کد رهگیری در مبایعه نامه‌ها ذکر نشده باشد، معاملات مورد نظر هیچ اعتباری نخواهند داشت.
| بیشتر بخوانید: ثمن معامله و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید. |
چگونه می‌توانیم کدهای رهگیری را بگیریم؟
برای گرفتن کد رهگیری نیاز به انجام هیچ کاری از سوی خریدار یا فروشنده نیست. این کد را مشاوران املاک بنگاهی که برای معامله به آن مراجعه کرده‌اید برایتان خواهند گرفت. درواقع مشاوران تمام مفاد معامله مثل تاریخ قرارداد، نحوه و زمان تحویل ملک، مبلغ رهن، اجاره یا فروش، میزان بیعانه، امکانات خانه و… را در سامانه ثبت می‌کنند. همچنین مشخصات شناسایی طرفین معامله به صورت کامل، آدرس و کد پستی و همچنین پلاک ثبتی ملک نیز در سامانه ثبت خواهد شد. بعد از بررسی و تأیید این اطلاعات از سوی سلمانه، پیامک تأیید اطلاعات به همراه کد رهگیری به طرفین معامله پیامک می‌شود.
در این مرحله افراد می‌توانند برای امضای قرارداد و گرفتن آن به بنگاه معاملات املاک مراجعه کنند. همان طور که می‌دانید، قرارداد نهایی در سه نسخه چاپ خواهد شد. یک نسخه از آن در بنگاه می‌ماند و دو نسخۀ دیگر تحویل طرفین معامله خواهد شد. بر روی هر سه نسخۀ قرارداد نیز یک کد QR به همراه هولوگرام چسبانده می‌شود. توجه کنید که قراردادهای فاقد هولوگرام و کد، معتبر نیستند.
مشاوران املاک چگونه می‌توانند در سامانه ثبت املاک فعالیت کنند؟
همان طور که گفته شد، مشاوران املاک بلافاصله بعد از معامله موظف هستند اطلاعات معامله و طرفین آن را در سامانه ثبت معاملات و املاک کشور ثبت کنند. توجه داشته باشید که مشاوران املاک پیش از ورود به این سامانه، باید در آن ثبت نام کرده باشند. برای ورود به این سامانه و ثبت مشخصات معامله در آن باید این مراحل طی شود:
- ورود به سامانۀ ثبت معاملات و املاک کشور (ایران املاک)
- انتخاب گزینۀ ورود به سامانه از گوشۀ سمت راست بالای وب سایت
- داشتن اصل مدارک هویتی طرفین معامله (کارت ملی، شناسنامه و کارت اقامت برای اتباع خارجی) به همراه اصل مدارک مالکیت
- در صورت لزوم، داشتن وکالت نامه، گواهی‌های حصر وراثت و…
- در دست داشتن اصل مدارک شناسایی شاهدان معامله (هر یک از طرفین باید یک شاهد برای انعقاد معامله همراه داشته باشد.)
- تکمیل فرم پیشنویس قرارداد و بارگذاری اطلاعات آن در سامانۀ ایران املاک توسط مشاور
- در اختیار داشتن تأییدیۀ کد پستی ملک مورد معامله
- سه نسخه پرینت گرفتن از قرارداد بعد از ثبت نهایی اطلاعات. یک نسخه از قرارداد نزد مشاور املاک و دو نسخۀ دیگر در نزد طرفین معامله خواهد ماند.
- بعد از ثبت قرارداد قولنامه‌ای و دریافت کد رهگیری، بارکد دو بعدی در بالای صفحۀ قرارداد ثبت خواهد شد. با اسکن این کد، تمام اطلاعات از جمله مشخصات ملک مورد معامله و آدرس آن، نام و نام خانوادگی طرفین معامله، نام مالک و مستأجر و… به نمایش در خواهد آمد.
| بیشتر بخوانید: ثبت آگهی رایگان فروش ملک توسط مشاور املاک در آریامرز |
مزایای دریافت کد رهگیری املاک چیست؟
افرادی که در زمینۀ معاملات مسکن کم تجربه‌اند، همیشه نگران ضرر کردن و کلاهبرداری‌ها هستند. مهم‌ترین مزیت کد رهگیری املاک این است که به طرفین معامله اطمینان می‌دهد اشکال و ابهامی در معامله وجود ندارد. در این صورت است که معتبر و موثق بودن معامله و قرارداد تأیید و اثبات می‌شود. سامانۀ املاک یک سامانۀ کشوری است و هر لحظه تمامی معاملات املاک در آن ثبت می‌شوند. به همین دلیل هم هیچ کسی نمی‌تواند یک ملک مشخص را هم‌زمان به چندین نفر بفروشد.
یکی دیگر از مزایای ثبت ملک در این سامانه این است که با داشتن کد رهگیری می‌توان تمام اطلاعات مربوط به ملک مثل قرار گرفتن آن در طرح‌های شهرداری یا میزان بدهی آن به بانک‌ها و… را بررسی کرد. اگر برای معامله‌ای کد رهگیری دریافت شده باشد، طرفین معامله نخواهند توانست در زمان تحویل ملک و… کارشکنی کنند. حتی در صورت کارشکنی و بدقولی نیز به راحتی با داشتن این کد می‌توان از طرف مقابل شکایت و مسئله را پیگیری کرد.
آیا برای دریافت کد رهگیری ملک باید هزینه‌ای بپردازیم؟
پاسخ این سؤال منفی است. براساس ابلاغیۀ رئیس اتحادیۀ مشاوران املاک، هیچ یک از مشاوران برای ارائۀ کد رهگیری نباید از طرفین معامله هزینه‌ای دریافت کنند. البته سامانۀ ثبت املاک و مستغلات هزینۀ ارائۀ کد رهگیری را در هنگام ثبت قرارداد از دفاتر املاک دریافت می‌کند. اگر می‌خواهید از آخرین تعرفه‌های دریافت کد رهگیری برای مشاوران املاک مطلع شوید، می‌توانید در سامانه به صفحۀ تعرفۀ صدور کد رهگیری مراجعه فرمایید.
در زمان گرفتن کد رهگیری املاک به چه نکاتی باید توجه کرد؟
برای دریافت کد رهگیری مسکن خود حتماً به این نکات توجه داشته باشید:
- ضروری است که قرارداد معامله را در آژانس‌های رسمی مسکن ثبت کنید.
- صحت کد پستی برای دریافت کدهای رهگیری املاک بسیار مهم است. بنابراین حتماً تأییدیۀ کد پستی خود را از ادارات پست تهیه کنید. ممکن است کد پستی درج شده روی کارت‌های ملی یا قبوض خدماتی صحیح نباشند.
- بعد از تحویل گرفتن قرارداد، مفاد آن و مشخصات هویتی طرفین معامله را با دقت بررسی کنید.
- وجود هولوگرام و کد QR در بالای قرارداد ضروری است. بدون این دو مورد قرارداد شما یک برگۀ بی‌ارزش است و هیچ گونه سندیّت قانونی نخواهد داشت.
| بیشتر بخوانید: ارتباط آنلاین با مشاوران املاک در شهر خودتان |
از کجا بدانیم کد رهگیری ما اصل است یا تقلبی؟
متأسفانه افراد سودجو ممکن است یک کد نامعتبر را به عنوان کد رهگیری به مشتریان خود بدهند. برای جلوگیری از چنین مواردی باید در ابتدا به سامانه ثبت معاملات و املاک کشور مراجعه کرد. در سامانه با وارد کردن کد ملی و کد رهگیری می‌توان در عرض چند ثانیه صحت آن را ارزیابی و استعلام کرد. اگر کد رهگیری شما تقلبی باشد، سامانه اطلاعات ملک مورد نظر را برای شما نخواهد آورد. پیشنهاد می‌کنیم که حتماً یک نسخۀ پرینت شده از قراردادی را که کد رهگیری روی آن درج شده، برای خود نگه دارید.
چرا دریافت کد رهگیری برای املاک ضروری است؟
در نگاه اول نوشتن یک قولنامۀ دستی راحت‌تر و سریع‌تر ا گرفتن کدهای رهگیری باشد. اما این کدها مزایای زیادی دارند که اغلب افراد ترجیح می‌دهند بدون دریافت آن معامله نکنند. ما در ادامه به چند مزیت مهم و کاربردی کدهای رهگیری املاک اشاره خواهیم کرد.
پیگیری آسان‌تر روند معامله‌های املاک
کدهای رهگیری به راحتی قابل ردیابی و پیگیری هستند. بنابراین در صورت بروز هر گونه مشکل، می‌توانید سریعاً آن را از طریق مراجع قانونی پیگیری کنید.
امکان دریافت مبلغ معامله در صورت کارشکنی طرفین
ممکن است به دلایل مختلف، خریدار مبلغ معامله را در زمان تعیین شده نپردازد. در این صورت فرد با داشتن کد رهگیری می‌تواند حق و حقوق خود را ازطریق مراجع قانونی پیگیری کند.
| بیشتر بخوانید: ثمن معامله و تمام چیزهایی که باید درباره آن بدانید. |
امنیت تضمین شده معاملات
با دریافت کد رهگیری املاک، امنیت معامله‌های ملکی شما تضمین خواهد شد. چون با وجود این کد، یک فرد نمی‌تواند خانه‌ای را به بیش از یک نفر بفروشد. متأسفانه این معضل تا چند سال قبل به میزان زیادی در معاملات ملکی دیده می‌شد. اما کدهای رهگیری در حال حاضر تضمین کنندۀ امنیت معامله‌ها هستند.
تخلیۀ به موقع برای خانه‌های استیجاری
یکی از مشکلاتی که در معاملات خانه‌های استیجاری وجود دارد، تخلیه نشدن به موقع این خانه‌هاست. اگر شما کد رهگیری داشته باشید، در صورت دیرکرد، می‌توانید به راحتی حکم تخلیه را بگیرید.
دخالت نکردن فروشنده در فرایند فسخ معامله‌ها
ممکن است زمانی که شما در فرایند خرید و فروش خانه هستید، قیمت ملک معامله افزایش یابد. در چنین شرایطی فروشنده سعی می‌کند ملکی را که قبلاً معامله شده، با قیمت بالاتری بفروشد. برای این کار ممکن است خریدار را نیز بر سر مسائل مربوط به انتقال سند و… اذیت کند. باید بدانید که با صدور کد رهگیری، مالکیت ملک مورد نظر انتقال یافته است. بنابراین فروشنده حق ندارد قیمت ملک را افزایش دهد یا فرایند انتقال سند را به تأخیر بیندازد. این در صورتی است که اگر کد رهگیری نداشته باشید، در این زمینه با دردسرهای زیادی مواجه خواهید شد.
| بیشتر بخوانید: همۀ چیزهایی که باید دربارۀ فسخ قراردادهای ملکی بدانید. |
نکات مهم و قابل توجه دربارۀ کد رهگیری املاک
- اگر برای معامله‌ای کد رهگیری صادر نشده باشد، از سوی وزارت اقتصاد برای آنها حساب مالیاتی صادر نمی‌شود.
- در صورت داشتن هر گونه شکایت و سؤال، نیازی به نامه نگاری‌های اداری نیست. شما به راحتی با مراجعه به سامانه ثبت املاک می‌توانید تمامی کارهایتان را در سریع‌ترین زمان انجام دهید.
- ممکن است خانۀ شما در شهری پرترافیک و در محدودۀ اجرای طرح‌های ترافیک قرار داشته باشد. شهرداری‌ها برای ساکنان این مناطق، امتیازهای ویژه‌ای برای تردد و… در نظر می‌گیرند. شما تنها زمانی خواهید توانست از این امتیازات استفاده کنید که کد رهگیری ملک خود را در اختیار داشته باشید.
- کدهای رهگیری برای همۀ معاملات اعم از معاملات زمین، خانه‌های ویلایی، آپارتمان‌ها و… صادر می‌شوند. این کد در مرحلۀ نهایی معامله و بعد از قطعی شدن آن، به طرفین معامله داده می‌شود.
سخن پایانی
در این مقاله به معرفی کدهای رهگیری املاک، نحوۀ دریافت آنها و مزایایی که می‌توانند داشته باشند پرداختیم. معاملات مسکن خصوصاً برای افراد کم تجربه پیچیدگی‌هایی دارد. به همین دلیل هم هست که به دنبال امنیت خاطر بیشتری در طول معامله‌ها هستند. کد رهگیری این قوت قلب و اطمینان را به آنها می‌دهند که گرفتار کلاهبرداران نمی‌شوند و کسی نمی‌تواند ملکی را که به چند نفر فروخته، به آنها هم بفروشد. بنابراین اگر برای ملک خود کد رهگیری نگرفته‌اید، بهتر است هرچه زودتر برای ثبت ملک خود و دریافت کد رهگیری آن اقدام کنید.